De reikwijdte van de Braziliaanse markt
Tweejaarlijks 2022/23 (post-pandemie)
Van het bureau van:
Luiz Bueno de Freitas Filho
Handelsattaché Brazilië
Luiz is een International Matchmaker, gespecialiseerd in het ontwikkelen van zakelijke relaties tussen internationale bedrijven in Brazilië. Hij blogt regelmatig over Brazilië en internationale handel.
Het doel en de opzet van dit rapport is om inzicht te krijgen in de verschillende onderdelen van mijn werk, als matchmaker, en daarmee de contacten met Nederlandse en Braziliaanse partners en/of toekomstige klanten zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen. Daarnaast is het van belang om, gezien de veranderende omgeving in Brazilië, inzicht te ontwikkelen in een strategie die het best kan worden aangegeven om potentiële zakelijke kansen in dit land (BR) te benaderen.
Analyse
De belangstelling van het Nederlandse bedrijfsleven voor Brazilië is aan het veranderen. Na een aantal jaren waarin Brazilië een hype leek (pre-pandemie) en een periode waarin bedrijven deelnamen aan grotere missies om de Braziliaanse markt te leren kennen, lijkt er nu een fase aan te breken waarin er sprake is van een verdieping in de relaties tussen bedrijven en eerder opgedane contacten. Aan de veranderende belangen liggen verschillende redenen ten grondslag, zoals een verwachte lagere economische groei en de verkiezingen in 2022 (onder meer voor de president). Ook moet men bedenken dat de Braziliaanse markt niet gemakkelijk te betreden is en dat het na de eerste kennismaking tijd kost om resultaten te boeken. Anderzijds kan er ook sprake zijn van een zelforiëntatie van Nederlandse bedrijven op de nabijgelegen markten. De belangstelling van het Braziliaanse bedrijfsleven voor internationale (en Nederlandse) kennis blijft echter bestaan, in partnerschappen en concrete projecten.
Er liggen ook enkele fundamentele problemen ten grondslag aan de trage groei van de Braziliaanse economie. Brazilië heeft jarenlang geprofiteerd van een gunstig mondiaal economisch klimaat (met name door de export van grondstoffen), maar het heeft nagelaten te investeren in de verhoging van de arbeidsproductiviteit. De agro-industrie vormt hierop zeker een uitzondering – Brazilië heeft nog steeds een leidende positie in de wereldexport van voedingsmiddelen. In deze sector hebben innovatie en investeringen geleid tot een hoge productiviteit, vooral wat basisproducten betreft.
De zwakste schakel van de agro-industrie is de gebrekkige infrastructuur, die zich vertaalt in hoge kosten voor vervoer en logistiek. Specifiek in de transport- en logistieksector heeft Brazilië, ondanks de pandemie, vrij goed gepresteerd in de periode 2020 / 2021.
Het Braziliaanse ministerie van Infrastructuur zette in op technologiegedreven innovatie en zware investeringen in infrastructuur, zoals de privatisering van luchthavens, zeehavens, wegen en nieuwe spoorwegen. De projecten zijn gefinancierd door een combinatie van staatsinvesteringen in samenwerking met particuliere belanghebbenden.
Gezien de relatief hoge werkloosheid zijn er vrij veel arbeidskrachten beschikbaar, die echter niet de nodige opleiding hebben genoten, en kunnen de sociale lasten relatief hoog zijn. Dit brengt op zijn beurt de noodzaak met zich mee om te investeren in technologie en geautomatiseerde productiefaciliteiten.
Het lijdt geen twijfel dat de bovengenoemde elementen en omstandigheden kansen bieden voor het Nederlandse midden- en kleinbedrijf.
Feiten 2019
Brazilië was de 9e grootste goederenexportmarkt van de USA
Brazilië was de 17e grootste leverancier van goedereninvoer van de USA
Brazilië staat ook voor een aantal cruciale uitdagingen, zoals klimaatverandering, behoud van biodiversiteit, waterbeheer, duurzame voedselzekerheid, duurzame energieprogramma’s, vergrijzing, toenemende verstedelijking en afvalbeheer.
De overgang van een lineaire naar een circulaire economie in de komende jaren zal ongetwijfeld investeringen in nieuwe technologieën vereisen. Waar Brazilië problemen heeft die moeten worden opgelost, ontstaan kansen voor internationale bedrijven aan beide zijden van de Atlantische Oceaan.
Nu we de gebieden en sectoren hebben geschetst waar kansen liggen, is het belangrijk erop te wijzen dat er een politieke kwestie is die in gedachten moet worden gehouden. Om dit scenario te kunnen handhaven, zal president Jair Bolsonaro, die tot dusver een liberale aanpak van het macro-economisch beleid heeft gevolgd, voor een tweede termijn moeten worden verkozen.
Het is nog veel te vroeg om te speculeren over de presidentsverkiezingen van volgend jaar (die in oktober 2022 wordt gehouden). Economische groei staat op het spel als links (vertegenwoordigd door oud-president Lula) weer aan de macht komt.
Vooruitzichten voor Nederlandse bedrijven? Ondanks de economische context zijn er veel kansen voor Nederlandse bedrijven. Gezien de natuurlijke hulpbronnen en de grote bevolking van 220 miljoen, heeft het land (BR) een grote interne markt, een enorme behoefte aan kennisopbouw en kennisoverdracht;
het is een opkomende economische grootmacht en zal de komende tijd blijven groeien.
Daarnaast zijn een aantal macro-economische zaken goed op orde. Brazilië heeft geen hoge buitenlandse schulden en houdt robuuste harde valutareserves aan. Ondanks de hogere inflatie dit jaar, werkt de onafhankelijke Centrale Bank aan het verlagen van de inflatie en de basisrente. Brazilië is voor Nederland echter nog steeds geen traditioneel handelsland bij uitstek. Gezien de behoefte aan technologische upgrading zou Brazilië een grotere importeur van Nederlandse know-how kunnen worden door simpelweg producten te importeren, maar vooral door partnerschappen aan te gaan.
Brazilië kent tarifaire belemmeringen en obstakels op vele gebieden, zoals een complexe regelgeving en een ingewikkelde belastingstructuur. De taal is een complicerende factor. Handel is daarom alleen weggelegd voor bedrijven die echt geïnteresseerd zijn in zakendoen. Het vinden van lokale partners is zeker een goede manier om te beginnen. Ervaring in het internationale zakenleven is heel belangrijk, met het oog op de lange termijn, om succesvol te zijn in Brazilië.
Brazilië is een land waar relaties een belangrijke rol spelen, in goede en in slechte tijden. Nu relaties opbouwen kan in de komende jaren zijn vruchten afwerpen. We kunnen een voorbeeld nemen aan de toeleveringsketens in de industrie. Onverwachte consumptie in de pandemie, onbalans en schaarste in de stromen van schepen en containers en versterking van de voorraden, zorgden voor tijdelijk gesloten fabrieken en havens.
Het resultaat was een vertraging van de bevoorrading en een tekort aan producten, met een sterke stijging van de vervoersprijzen vanuit Azië. De vraag is wanneer en of er structurele veranderingen zullen komen.
Een thema dat met het voorgaande verweven is, is dat van de her-industrialisatie in Brazilië. Lagere kosten en productieschaal in Azië hebben bijgedragen tot de inkrimping van de industriële sector in de Braziliaanse economie, die reeds gebukt ging onder het gewicht van belastingen, arbeidswetgeving en interne logistiek. Misschien is de kans voor Braziliaanse her-industrialisatie ontstaan, hetzij door noodzakelijke structurele veranderingen, hetzij op zijn minst door de onzekerheid van de toeleveringsketen (vanuit Azië), die nu is gebleken.
Nederlandse bedrijven moeten vertrouwen op hun kracht op het gebied van technologie, know-how en de niches waarin zij opereren. Nederlandse oplossingen zijn slim, creatief, efficiënt en kosteneffectief.
Did you know…
In 2011 ondertekenden de Verenigde Staten en Brazilië de Overeenkomst inzake handel en economische samenwerking om de samenwerking op het gebied van handel en investeringen tussen de twee grootste economieën van het westelijk halfrond te verbeteren. De overeenkomst breidt onze directe handels- en investeringsrelatie uit door een kader te bieden om de samenwerking te verdiepen op een aantal kwesties van wederzijds belang, waaronder innovatie, handelsfacilitering en technische handelsbelemmeringen.
Andere subsectoren die in aanmerking komen voor de lopende herbeoordeling, kunnen als volgt worden vermeld;
- Energie (fossiele brandstoffen worden afgekeurd, maar kunnen niet worden weggegooid), zoals slimme netwerken voor energiedistributie, biomassa, zonne-energie, zeevervoer);
- LSH (inclusief gezond ouder worden, met inbegrip van gezondheidstechnologie, zoals ICT-toepassingen);
- Chemie, nog steeds gericht op hoogwaardige materialen (hernieuwbare materialen), thermoplastische polymeren en composieten, alsook biotechnologie. Daarnaast het gebruik van nanotechnologie, en koppeling met landbouw en energie in het geval van biogebaseerde economie;
- Water en sanitaire voorzieningen (technologie in verband met afvalbeheer, waterbeheer);
- Agro & Food (de kracht van Brazilië) en Tuinbouw en teeltmateriaal (zuivel en tuinbouw);
- Logistiek (luchthavens, zeehavens, baggerwerken voor watertransport) en Creatieve industrieën (architectuur, design, gaming).
- Opdrachten: Maak duidelijk dat er geld zit in Brazilië.
Zoals gezegd is het van groot belang te investeren in relaties. In Brazilië wordt zaken gedaan op basis van persoonlijke contacten. Daarnaast zouden kleine missies naar Brazilië georganiseerd kunnen worden, met steun van brancheorganisaties en/of drie of vier bedrijven (kleine groepen, maakt zaken effectiever). De ervaring leert dat de grote steden in Brazilië ontvankelijk zijn voor dergelijke vormen van promotie. Deze missies moeten klein en gericht zijn en vooral een goed en inhoudelijk programma krijgen.
De ervaring leert dat als men (een Braziliaan) in Nederland is geweest, dit niet alleen helpt bij het zaken doen met Nederland, maar dat deze personen ook een ambassadeur worden voor de Nederlandse oplossingen in hun eigen netwerken.
In Nederland zouden de sectoren zich echter meer moeten inspannen om ook open te staan voor het ontvangen van dergelijke missies. Door middel van wederzijdse goodwill hebben beide partijen (uit Nederland en uit Brazilië) de mogelijkheid om een duidelijker beeld te krijgen van wat men wil bereiken en wat de mogelijkheden zijn. Naast een goede voorbereiding van missies – en individuele bedrijfsbezoeken – is ook een goede follow-up van groot belang
Slotopmerkingen
De enige zekerheid voor de periode na de pandemie is dat de wereldhandel niet meer dezelfde zal zijn. Ik denk bijvoorbeeld dat men de negatieve gevolgen van een daling van de produktie, import/export kan beperken.
Een Nederlands adviesbureau inhuren? Nieuwigheden in de industrie? Het openen van filialen’ (in NL) en vice versa? Misschien maakt deze crisis ook een heroriëntatie van de Braziliaanse buitenlandse handel mogelijk.
Geografisch dichter bij de Verenigde Staten en een deel van West-Europa, met een meer open economie en aantrekkelijke prijzen, dankzij de devaluatie van de real, kan Brazilië in theorie profiteren van het nieuwe scenario.
En natuurlijk ook van Nederlandse bedrijven.
Luiz Bueno
06 januari 2022
Contact Information
International Matchmaker Specialist voor het ontwikkelen van zakelijke relaties tussen internationale bedrijven in Brazilië.
This blog is also available in English
Scope of the Brazilian market
Trackback:Scope of the Brazilian market - Report - Biennial 2022/23 post-pandemic